Eerherstel voor Genieloods van Fort bij de Liebrug

De grondige renovatie van de 35 meter lange houten genieloods van Fort bij de Liebrug, onderdeel van de Stelling van Amsterdam, nadert zijn voltooiing. Tot vreugde van André en Jetty Lemmers die sinds 1988 wonen in de in 1894 gebouwde opslagplaats voor artillerie- en geniemateriaal. Een unieke plek.

Frans Witteman

Aan de voorzijde boerderijen, aan de zijkant het imposante fort, een achtertuin die grenst aan het water van de Binnen Liede. Nee, je zult André en Jetty Lemmers niet horen klagen over hun woonomgeving. Midden in de natuur en toch met de grote steden binnen handbereik. En nu de grote opknapbeurt van het historische pand dat zij bewonen zo goed als klaar is, wordt het er alleen maar leuker op. De renovatie gebeurt in opdracht van Recreatieschap Spaarnwoude waar eigenaar Staatsbosbeheer het erfpacht heeft ondergebracht. Deze partijen én de provincie Noord-Holland zorgden voor de benodigde financiën. Net als voor de renovatie van het fort waarvoor ook Stadsherstel Amsterdam, een particuliere organisatie die monumentale panden voor de toekomst behoudt, een financiële injectie gaf. Een omvangrijke klus van in totaal zo'n 1,4 miljoen euro.

VERROT Om bij de houten genieloods te blijven: de renovatie waarmee het cultureel erfgoed weer in correcte staat wordt gebracht is geen overdaad, vertelt projectleider Floris van der Valk. "Bij inspectie bleek dat het dakhout en de panlatten verrot waren. Die zijn compleet vernieuwd. Ook is dakisolatie aangebracht, is het voegwerk hersteld en zijn deuren, ramen en kozijnen vervangen. Veel was in slechtere staat dan verwacht waardoor de klus uitgelopen is. De aannemer is in het voorjaar begonnen en dacht net na de zomervakantie klaar te zijn. Dat wordt nu eind oktober. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan het buiten-schilderwerk." Behalve een fortwachterswoning had elk fort een genieloods. De meeste loodsen waren van hout met een pannen dak. In oorlogstijd konden ze in brand worden gestoken om een vrij schootsveld te krijgen.

VERBONDEN De naam Lemmers is al heel lang verbonden met de forten. Vanaf 1898 om precies te zijn. In dat jaar begint Theodorus Lemmers, geboren in 1868 in Woerden en opa van André, als fortwachter bij het Ministerie van Oorlog. Hij wordt gedetacheerd op Fort aan de Liede, gelegen aan de Ringvaart achter de huidige Zoete Inval. Een van de vier torenforten die rond 1846 werden gebouwd bij de drooglegging van het Haarlemmer Meer ter versterking van de Posten van Krayenhoff, sinds 1805 een reeks aarden en stenen forten rondom Amsterdam. Deze verdedigingslinie kan de voorloper van de Stelling van Amsterdam genoemd worden. Opa overlijdt in 1941, zijn zoon Piet (1916) wordt in 1947 de fortwachter. André wordt er in 1951 geboren en heeft er een gouden tijd met paling peuren en fikkie stoken. Hij is 12 als het gezin, zeer tegen zijn zin, vanwege de aangekondigde sloop van de woning moet verhuizen. Hun nieuwe woonstee wordt de leegstaande houten genieloods van Fort bij de Liebrug dat in gebruik is als levensmiddelenmagazijn. Piet wordt de nieuwe fortwachter. Defensie had de loods willen slopen om er een stenen huis voor in de plaats te zetten maar vanwege het beeldbepalende karakter van het gebouw gaf de gemeente geen toestemming. "Ik zie nog de legerwagens komen met onze bedden erin", herinnert hij zich.

PLANNEN André trouwt in 1975 nadat hij vanwege zijn binding met Haarlemmerliede een nieuwbouwwoning krijgt aangeboden op het Dorpsplein. Piets vader overlijdt in 1986. Alle 12 kinderen zijn al uitgevlogen. "Burgemeester Frank IJsselmuiden heeft ervoor gezorgd dat ik een goed huurcontract kreeg voor de genieloods. Mijn moeder kon toen met een gerust hart naar een zorgcentrum verhuizen", vertelt André die in 2015 met pensioen ging en met genoegen de renovatie aanschouwt. Plannen heeft hij genoeg. Hij wil de loods beheren en behouden en er de verhalen van vroeger vertellen. "Er heeft zich hier heel wat afgespeeld, ondanks dat de Stelling van Amsterdam niet actief heeft dienstgedaan. De linie heeft een afschrikwekkende werking gehad. De Duitsers wisten hoe sterk die was. Mede een factor om in 1914 Nederland niet binnen te vallen."