'Luchthaven in zee heeft enorme voordelen'

Jan Paternotte is woordvoerder luchtvaart van D66 in de Tweede Kamer. Daar komt momenteel de toekomst van Schiphol volop ter sprake. Hij wil nadrukkelijk dat de kansen van een luchthaven in zee worden onderzocht, pleit voor elektrisch vliegen en wil meer ruimte voor woningbouw bij de luchthaven.

Jan Paternotte woonde enige tijd in Buitenveldert, nabij de aanvliegroute van de Buitenveldertbaan. "Daar had ik niet zoveel last," zegt hij, "maar bij voorstellingen van het Bostheater in het Amsterdamse Bos keek je iedere twee minuten omhoog. Toen ik in Amsterdam-Oost woonde waren er geen vliegtuigen. Ik woon nu in Leiden, daar komen vliegtuigen op 700 meter over. Ik heb dus wat betreft vlieglawaai diverse varianten meegemaakt."

Last van vliegschaamte heeft hij niet. "Op zich is er niets mis met vliegen," vindt hij. "maar het is goed je bewust te zijn van de impact ervan. Voor vliegen betaal je geen eerlijke prijs. Geen btw en accijns. Als je een Fiat Panda tankt, dan betaal je meer belasting dan de KLM voor 200 ton kerosine voor een Boeing 747. Is dat logisch, is dat eerlijk? Ik denk het niet. Het volgt uit internationale verdragen, ik vind dat die moeten worden aangepast. We willen dat de minister lobbyt voor een internationaal congres in Nederland over accijns op kerosine. Steeds meer landen willen dat. Ik verwacht dat na invoering daarvan maatschappijen hun oudere vliegtuigen eerder vervangen door nieuwe en schonere. Niet, zoals nu, na 25 jaar, maar al na bijvoorbeeld 15 jaar. Dan kunnen vliegtuigbouwers vaker nieuwe toestellen uitbrengen. Auto's worden meestal binnen tien jaar vervangen. Vliegtuigen niet. Eigenlijk is dat raar, want auto's staan voornamelijk stil en vliegtuigen zijn de helft van de tijd in de lucht. Door alleen al vliegtuigen eerder te vervangen, kun je wereldwijd 10, 20 procent brandstof besparen."

IN ZEE Mede dankzij vooral Paternotte staat een luchthaven in zee weer op de Kamer-agenda. "Ik heb deskundigen en weg- en waterbouwer gesproken en vorig jaar besteedde Nieuwsuur aandacht aan het in 2003 afgebroken Flyland-onderzoek naar een luchthaven in zee. Daaruit bleek dat er geen technische redenen zijn waarom zo'n luchthaven niet zou kunnen. We zijn nu 16 jaar verder en de luchtvaart is enorm gegroeid. Dan denk ik: hadden we toen maar besloten een luchthaven in zee te willen. Daarom wil ik dat het nu echt goed wordt onderzocht. De voordelen zijn enorm: niet meer wakker liggen van het lawaai, minder gezondheidsproblemen, woningen kunnen bouwen die we nodig hebben en niet meer de vraag of een school met schoolplein nabij een landingsbaan verstandig is."

KOSTEN "De kosten kunnen het probleem niet zijn. De aanleg van de Deltawerken kostte destijds 17 procent van de jaarlijkse Nederlandse economie. Voor Schiphol in zee zou dat zo'n 5 procent zijn. Uitgesmeerd over 20 jaar, heb je het over een kwart procent per jaar. 33 tot 46 miljard euro is nog steeds geen koopje, maar als we er nu niet aan beginnen, dan hebben we nooit die voordelen. Dan blijft Schiphol klem zitten en is er over dertig jaar nog steeds overlast. Daar iets fundamenteels aan doen, dat zou dat geweldig zijn. Al kan ik mij voorstellen dat de KLM opziet tegen extra kosten. Misschien zijn er goede redenen het niet te doen, maar dat moet worden uitgezocht. Wat ik ook onderzocht wil hebben is of je de KLM technische dienst, waar 5000 mensen werken, ook naar de Noordzee moet verplaatsen. Laat je die op Schiphol, dan moet er een baan openblijven. Maar misschien kun je de technische dienst ook verplaatsen naar een regionale luchthaven, bijvoorbeeld Maastricht."

MINISTER Minister Cora van Nieuwenhuizen wil op dit moment geen onderzoek. "Maar ze wil wél de voorwaarden voor onderzoek opnemen in de Luchtvaartnota," zegt Paternotte. "Het idee wordt naast D66 vooral gesteund door 50plus en Forum voor Democratie. Niet de grootste fracties. Ik roep daarom politici uit de regio op het gesprek met hun partij in de Kamer aan te gaan. In ieder geval moeten we er van VVD, CDA en PvdA minstens twee enthousiast krijgen. Ik zie kansen. De VVD heeft toch overwogen de luchthaven in zee op te nemen in het laatste verkiezingsprogramma. Dat is niet gebeurd, maar ik krijg wel positieve geluiden van de VVD in Noord-Holland. En van VVD- en CDA-wethouders in de regio rond Schiphol."

OP SLOT Tot een luchthaven in zee er is, hoeft Schiphol van Paternotte niet per se op slot, maar het moet wel stiller en schoner worden. "Schiphol moet zich houden aan de regels, de elitepositie moet eraf. Een automobilist die de regels overtreedt, krijg een bekeuring. Als Schiphol zich niet aan het aantal nachtvluchten houdt, dan is dat niet uit te leggen. Verder heeft de Onderzoeksraad voor Veiligheid aangegeven dat er teveel incidenten zijn om nu verantwoord te groeien, met als belangrijkste de bijna-botsingen. Omwonenden schrokken vorig jaar toen een doorgestart vliegtuig en een opstijgend toestel heel dichtbij elkaar kwamen. Schiphol is complex. We hebben met Turkish Airlines en El Al ervaren wat er kan gebeuren. Het moet zeker zijn dat groeien veilig kan. Zoals ook de minister zegt: eerst zien, dan geloven."

ELEKTRISCH Samen met de VVD lanceerde D66 een initiatief voor elektrisch vliegen. Op zijn smartphone toont Paternotte de Israëlische 'Alice', een vliegtuig voor negen passagiers. "Elektrisch vliegen zal voorlopig bij kleine vliegtuigen blijven. Maar zodra er toestellen komen voor bijvoorbeeld dertig passagiers, dan zie ik liever drie elektrische dan één groter kerosinevliegtuig."

Paternotte erkent dat een 747 op stroom voorlopig niet aan de orde is. "Ik denk dat de toekomst een optelsom wordt van een aantal zaken. Korte vluchten over de Noordzee en naar Scandinavië kunnen op termijn elektrisch. Ook straks vanaf kleine velden als Breda, Teuge en Hilversum naar bijvoorbeeld Engeland. Daarvoor hoef je dan niet meer naar Schiphol. Voor verre vluchten moet vooral synthetische kerosine helpen. Die is duurder dan gewone kerosine, maar je zou die lager kunnen belasten."

WONINGEN Ondanks het lawaai vindt Paternotte dat er meer woningen gebouwd moeten kunnen worden nabij Schiphol. Hij maakt zich sterk voor 2500 extra studentenwoningen in Uilenstede in Amstelveen onder de routes van de Buitenveldertbaan: "De GGD heeft onderzoek gedaan en ziet geen bezwaren voor de gezondheid. Duizenden studenten in Amsterdam willen er graag wonen. Jan Peter Balkenende woonde er, en Wouter Bos. Als je het er niet leefbaar vindt, dan moet je heel Uilenstede evacueren. Want waarom wel studenten in het bestaande Uilenstede, maar niet op bijna dezelfde plek ernaast? Er staan daar ook hotels. Waarom toeristen wel en studenten niet? Ook andere gemeenten willen bouwen, zoals Aalsmeer. Laat gegadigden eerst luisteren en vervolgens zelf beslissen of ze er willen wonen. Voor wie er nu gaat wonen is het anders dan voor wie er al dertig jaar woont en het al die tijd lawaaiiger is geworden. Meer woningen zijn hard nodig. De nood is hoog."

René de Leeuw