Oud-inwoners Rijk komen weer bij elkaar in Het Trefpunt

13 maart 2008 om 00:00 Nieuws

NIEUW-VENNEP - Het zijn de jaren ‘50. Veel Nederlanders zijn actief met de opbouw, anderen emigreren naar Australië. In Haarlemmermeer worden nieuwe woonwijken gepland, met name voor Hoofddorp. Maar er wordt ook een woonbuurt opgedoekt. Dat is het dorpje Rijk dat in de 17e eeuw al eens verloren ging door het wassende water (toen bekend als Ryk of Rietwijck), de oorlog overleefde, maar nu toch moet wijken voor een uitbreidend Schiphol.

Jan Balder: ‘Dit wordt een reünie met veel emoties’

Een van de bewoners die over dit buurtschap op de hoek van de Aalsmeerderweg en Vijfhuizerweg uitgebreid kan verhalen is Jan Balder. Hij heeft een groot deel van zijn leven in Rijk gewoond, kent iedereen, weet waar iedereen woonde, kent de buurt wellicht nog beter dan zijn broekzak en kan nu nog - anno 2008 - urenlang verhalen over ‘zijn buurtschap’. De anekdotes schudt hij bij wijze van spreken uit zijn mouw.

Maar één verhaal wil hij toch wel het liefste kwijt en dat is het verhaal over de periode ‘40-’45. Een, zo vindt hij zelf, inktzwarte periode voor het buurtschap Rijk. “We hebben ons er doorheen geworsteld. Dat was niet alleen erg lastig, het was zelfs meer dan eens bijzonder gevaarlijk. Denk aan de herhaalde bombardementen op Schiphol, de vliegtuigen die neergeschoten werden en op enkele honderden meters van Rijk neerstortten. Het liet weinig ruimte voor een normaal, ongecompliceerd leven, als je daarbij bedenkt dat de oorlog ook zorgde voor gebrek aan voedsel. Met vasthoudendheid hebben de Rijkenaren zich weten te handhaven. Gehavend of geschonden - zij bleven volhouden. Niet wetende dat er al zo snel alsnog een einde zou komen aan hun Rijk.”

Nu wonend in Hoofddorp wil hij dit deel van de geschiedenis graag delen met anderen. Waarom? Omdat het op veel gezinnen een bijzonder diepe indruk heeft gemaakt (er woonden zo’n veertig gezinnen in Rijk). Denk aan de ‘bomraids’ van 3 oktober en 3 november 1943 waarna het op 13 december opnieuw raak was. De bommen vielen met honderden tegelijk op enkele honderden meters naast Rijk op het terrein van de luchthaven. Afgeworpen door Amerikaanse bommenwerpers, maar liefst 216 stuks van het type Marauder, die in drie getalsmatige golven vanuit het zuiden kwamen aangestormd.

Operationeel had het voor de “Heinrichs” nauwelijks nog betekenis. Edoch: Schiphol werd grotendeels toch weer hersteld. Uit Noord-Limburg rekruteerde de bezetter de destijds nogal omstreden Arbeidsdienst. Manschappen van een viertal kampen, te weten Mook, bergen Well en Arcen (ondergebracht in de leegstaande Ünterkommens “U 1 tot en met U 9) dichtten alle bomgaten op rol- en startbanen. Daarbij uiteraard geassisteerd door collaborerende Nederlandse bedrijven. Schiphol was - voor zover mogelijk - opnieuw inzetbaar. Voor hoelang? Het was voorjaar vierenveertig en omstreeks half mei kon men het ronken van vliegtuigmotoren weer duidelijk horen.

De geallieerde invasie in het Franse Normandië (6 juni 1944) bracht een onomwonden kentering teweeg. Vliegtuigen, voor zover nog beschikbaar, en al het overig rollend materieel werd naar het Westelijk Front afgevoerd. De geschiedenis leert dat er weinig, zeg maar: niets, van is overgebleven. En wat er nog was werd ijlings teruggetrokken. De niet te stuiten opmars van Amerikanen, Britten, Canadezen, Polen en andere bevrijders bracht volop paniek. Helemaal toen de vijfde september ‘44 (Dolle dinsdag) kon worden genoteerd. Alles wat Duits of pro-Duits was vluchtte naar de “Heimat” danwel dook onder.

Schaars overgebleven Duitsers, gevolg gevend aan de ook in Nederlandse oren bekend klinkende kreet van “Befehl ist Befehl” hebben toen alles op Schiphol laten “sprengen”. Ook echt de “Unterkommens”ofwel de barakken en andere gebouwen. Wat er aan de afweerstellingen rondom Schiphol was te vinden werd eveneens ontmanteld. De onderhavige fronten, in het Oosten en het Westen, konden iedere versterking - klein of groot - goed gebruiken.

De Hongerwinter bracht opnieuw veel leed. “Echt, het was werkelijk kommer en kwel. Zeker ook in Rijk waar men weliswaar bielzen van de totaal ontregelde Schiphol-spoorlijn wegkaapte. Met ook het versplinterde hout van hangars en barakken kon men de kachel evenwel goed laten ‘snorren’.”

Enkele maanden later volgde de bevrijding. Vijf jaar later kwamen de eerste berichten over een groter Schiphol dat meer ruimte wenste voor nieuw, langere start- en landingsbanen. Opkopers klopten aan de deur, rond 1958 vertrok het eerste gezin uit haar vertrouwde omgeving. Binnen anderhalf jaar was Rijk leeg.

Zaterdag 15 maart komen de oud-bewoners bij elkaar in Het Trefpunt in Nieuw-Vennep. Van 15 tot 20 uur komt Rijk weer tot leven.

Mail de redactie
Meld een correctie

advertentie
advertentie