Sportpsychologie: Mentale begeleiding bij de Nick Bollettieri Tennis Academy

HOOFDDORP – In de afgelopen periode was de Hoofddorpse sportpsychologe Nicoleta Tanase te gast op de Nick Bollettieri Tennis Academy in Bradenton in de Amerikaanse staat Florida. Na een verblijf van een aantal weken kwam zij vol nieuwe indrukken terug uit Amerika om hiermee aan de slag te gaan in de begeleiding van Nederlandse (top)sporters.

Nicoleta: “Het is 9 uur in de ochtend bij de meest bekende tennisschool in de wereld, de Nick Bollettieri Tennis Academy in Bradenton (Florida). Een groep 17- jarige tennissers is begonnen met de mentale training. De vijftiende sessie in dit semester.

Vandaag praten ze over concentratievermogen met de mental-trainer. Ze stellen elkaar vragen en krijgen tips om hun concentratie tijdens de wedstrijd op peil te kunnen houden. Op deze ochtend is hun tennistrainer ook aanwezig. Hij werkt samen met de mental-coach om de sportprestaties van de tennissers te verbeteren.

De mentale begeleiding heeft een belangrijke plaats in de “visie van Nick” over de complexe benadering van de training van sporters. Hij weet dat om de top te kunnen bereiken, is de mentale sterkte één van de kwaliteiten waarover de sporter moet beschikken. Alle grote kampioenen weten hoe ze hun eigen succes kunnen volgen. Roger Federer, Rafael Nadal, Novak Djokovic, Maria Sharapova of Justine Henin zijn veel van de grote atleten die hun mentale spel met veel succes gebruiken.

De sleutelwoorden zijn zelfvertrouwen, betrokkenheid, concentratie, ontspannen spelen in “de zone” en visualisatie, om maar eens een paar onderdelen te benoemen.

Michaela Krajicek praat tijdens een interview voor de Algemeen Dagblad over haar mentale gewoonten. ‘Goed ademhalen, aan leuke dingen denken in het verleden of in de toekomst, en vooral niet tijdens de wisseling van baanhelft gaan piekeren over wat je per se de volgende twee games moet doen - dat soort dingen'..

De topatleten in de verschillende takken van sport kennen al de waarde van de mentale voorbereiding. Een andere grote kampioen, onze oud-zwemster Inge de Bruin tijdens de laatste Olympische Spelen, gevraagd wat zij doet voordat de competitie gaat beginnen, reageerde als volgt: ‘Tien minuten voor de wedstrijd ik ga in de kleedkamer zitten en visualiseer de route’.

Bij de Academy gaat iedere dag de mental-coach de tennisvelden langs, observeert en praat met de trainers over de tennissers. De gestelde vragen zijn: ‘Hoe gaat met hem of haar? Hoe is de afgelopen competitie voor hem/ haar geweest? Konden ze hun eigen spel maken? Wat waren de sterke en de zwakke punten?’

De twee deskundigen wisselen met elkaar tal van opvallende punten over de tennisser met elkaar uit. Het doel is om de beste benadering te vinden om onderdelen van de training te verbeteren. Soms gaat het over het uitvoeren van techniek, maar soms over de relatie tussen tennisser en trainer of over bijvoorbeeld het gedrag van de atleet binnen en/of buiten het speelveld.

Kon hij/zij zich goed concentreren op spannende momenten tijdens de afgelopen wedstrijd? Hoe is de relatie met de ouders?

Ze overleggen kort met elkaar. Tijdens individuele mentale begeleidings- sessies wordt met de tennisser/ster daarover gesproken.

Het is een bekend beeld van een goed en heel betrokken getalenteerde sporter, jong en met veel doorzettingsvermogen. Een ideale leerling, die gehoorzaam is en alles doet om altijd beter te presteren. Naar zijn mening sport hij uit gezelligheid, maar tegelijkertijd word hij nerveus op het veld als hij fouten maakt. De fouten komen achter elkaar, vooral tijdens wedstrijden. Herkent u iemand? Dit is een voorbeeld van een situatie, waarin de mental- coach kan helpen. Meestal gaat het over wat vaak in de psychologie genoemd wordt als de bekende “faalangst”.

Angst om te verliezen. Of soms, “winangst”, angst om te winnen. Over de consequenties van het verliezen of van het winnen gaat de sporter, samen met de mental-coach, het gesprek aan. Soms worden ook ouders hierbij betrokken.

Het beeld van dit type atleet wordt compleet als je kijkt naar de manier, waarop hij met anderen communiceert. Het gebeurt ook, dat de atleet niet veel praat over wat hij denkt, of wat hij heeft gedaan. Hij kan ook weinig vrienden hebben.

Het psychologische aspect van communicatie is een ander aandachtspunt bij de Nick Bollettieri Tennis Academy. Tennissers worden getraind om hun meningen goed te kunnen uiten, om hun luistervaardigheden te ontwikkelen, om de communicatie met de trainers, ouders, vriendinnen of teamgenoten duidelijker te maken.

De sportwereld is een hard trainingskamp zowel voor de jonge sporters, als voor hun trainers of hun familie. Maar alle fysieke en mentale vaardigheden die ze hier leren, nemen ze mee in hun privéleven. Atleten - amateurs of professionals - zijn mensen die snel succes in hun leven kunnen boeken. Ze weten wat discipline en betrokkenheid is, en hoe ze moeten werken om hun eigen doelen te bereiken.

Vol nieuwe ervaringen vertrek ik weer uit deze bijzonder professionele sportwereld, waar iedere sporter hard werkt om zijn/haar idealen te realiseren. Waar deskundigen samenwerken om het beste uit de sporter te halen en vooral waar je de passie en de betrokkenheid voelt en ziet bij iedere sporter, deskundige en ouder.”