Akkerandoorn

Deze column is bedoel om bijzondere natuurverschijnselen in onze polder ‘op de kaart te zetten’. En dat ontdekken gaat natuurlijk het beste als er vele ogen meekijken. De afgelopen tijd was een vruchtbare. Er kwamen vele meldingen van drie tot zelfs twaalf lepelaars die zich ophielden langs de spoorbaan, het derde ijsvogelnest van dit jaar op De Heimanshof leverde vorige week één jong op, wat het totaal op zeven bracht en de polderecoloog meldde een nieuwe rode lijstsoort voor onze polder: de akkerandoorn. Deze soort hoort bij de lipbloemigen. Van deze familie zijn de witte, paarse en gele dovenetel veel bekender. In De Heimanshof zijn wel tien soorten andoorns en (dove)netels te vinden, maar niet de akkerandoorn. De akkerandoorn komt laat tot ontwikkeling. De soort bloeit van juli tot de eerste vorst en heeft maar weinig concurrentiekracht. Zelden vind je de soort in grote aantallen bijeen.

Bijzonder: In Nederland is de akkerandoorn overal vrij zeldzaam en zeker in het westen. Daarom staat de akkerandoorn op de Rode lijst als vrij zeldzaam en zeer sterk afgenomen. Akkerandoorn behoort tot de hakvruchten: plantensoorten die van oudsher voorkwamen op akkers die met stalmest werden bemest en die handmatig werden geschoffeld of gehakt om het onkruid onder de duim te houden. Voorbeelden zijn: esdoornganzevoet, ingesneden dovenetel, en veel soorten met “akker- “als voorvoegsel. Deze soorten kunnen slecht tegen chemische onkruidbestrijding en bemesting met kunstmest. Daardoor zijn zij door de moderne landbouw helemaal verdreven naar volkstuintjes, nutstuintjes, schooltuintjes e.d. Het zijn dus echte cultuurvolgers, maar dan wel de “oude” kleinschalige cultuur, waar we extra zuinig mee moeten omspringen.

Waar: Akkerandoorns komen voor op voedselrijke grond in moestuinen, akkerland en bermen. De soort komt van nature voor in West-Europa, West-Azië en Noordwest-Afrika. In de Haarlemmerpolder is de soort vorige week waargenomen op industrieterrein De President en dat is de eerste keer.