Baardmannetje

Toen ik langs de Geniedijk van Hoofddorp naar het Haarlemmermeerse Bos fietste, werd mijn aandacht getrokken door een nadrukkelijk ‘ping, ping’. Maar het kon geen racefiets zijn, die mij probeerde in te halen, want het geluid kwam uit het riet dat bijna de hele ecologische oever - die daar ter plaatse is aangelegd langs de oude spoordijk - aan het zicht onttrekt. Dit geluid kende ik uit Flevoland in de jaren zeventig, maar had ik nog nooit in Haarlemmermeer gehoord. In het riet zat een groepje baardmannetjes! Het baardmannetje lijkt op een mees, maar is er geen. Toch noemt men de vogel ook vaak baardmees en soms rietpapegaai. Het mannetje is te herkennen aan de zwarte baardstreep, waar ze ook hun naam aan te danken hebben. Het baardmannetje is een standvogel, die niet wegtrekt in de winter. De aanzienlijke sterfte in strenge winters en late vorstperiodes wordt goedgemaakt door grote legsels. Eén paartje kan in een goed jaar 10 tot 20 jongen grootbrengen. Bij voorkeur eet het baardmannetje insecten, maar in de winter schakelt hij over op een dieet van vrijwel alleen rietzaden. In het broedseizoen leven paartjes bij elkaar. In de winter verzamelen zij zich in groepen en zwerven over grotere gebieden rond.

Bijzonder: Het baardmannetje staat op de Rode Lijst van beschermde soorten, omdat meer dan een kwart van de Noordwest-Europese populatie in ons land broedt en vanwege de kwetsbaarheid van het leefgebied.

Waar: Het baardmannetje is een vogel van uitgestrekte rietmoerassen. Gezien de rijkdom aan rietlanden zal het baardmannetje vroeger een gewone broedvogel zijn geweest. Drooglegging van vele moerassen leidde tot een afname, maar in de jaren dertig was het nog een talrijk voorkomende broedvogel. Spectaculair waren de aantallen in de droogvallende Flevopolders, van waaruit grote delen van West-Europa (her)bevolkt werden. In Haarlemmermeer zijn weinig of geen rietmoerassen en komt de soort daarom waarschijnlijk alleen af en toe op doortrek voor.