Flora & Fauna Haarlemmermeer

Es

Door Franke van der Laan

Het wordt veel aangehaald, dat de (Canadese) populier de kenmerkende boom van de Haarlemmermeer is. Maar dat komt omdat deze boom overal aangeplant wordt. Een minstens zo algemene boom en eentje die zich in tegenstelling tot de populier massaal voortplant (en zich dus hier kiplekker voelt) is de es. Bijna overal waar je staat kun je wel een (of veel) essenbomen in je blikveld aantreffen. Een paar van de mooiste 100- jarige essen staan in het wandelbos Hoofddorp (3-3.5 m in omvang en ruim 40 m hoog), maar in alle wijken en kernen en bij oude boerderijen en kerken zijn mooie exemplaren te vinden. De es maakt met de esdoorn zaden met vleugeltjes. Het essen zaad (foto) heeft 1 vleugel en die van de esdoorn 2. Die vleugels verbeteren verspreiding met de wind.

Bijzonder

Een es wordt ca 200 jaar oud, maar net als bij knotwilgen kan essenhakhout (dat om de 10 jaar wordt afgezet) de leeftijd van een boom aanzienlijk verlengen. De oudste bomen van de Haarlemmermeer zijn dan ook ruim 300 jaar oude essenhakhoutopstanden op de Eendenkooi van Stokman bij Vijfhuizen. Deze 10 jaar oude stammen worden sinds mensenheugenis gebruikt voor palen en als brandhout. Maar essenhout heeft veel meer gebruiksmogelijkheden. Het is buigzaam, veerkrachtig en recht. Het werd daarom gebruikt voor bv speren, maar nog steeds voor stelen van gereedschap zoals hamers, bezems, scheppen, etc. In Europa komt 1 inheemse soort es voor. In Noord-Amerika bestaan nog een tiental soorten. Een kweekversie van de smalbladige es, die in de herfst diep rode bladeren krijgt, wordt wel als straatboom aangeplant. Er staan bv een paar exemplaren waar de Boslaan in Hoofddorp overgaat in de Sweelincksingel. De es was altijd een geliefde boom omdat hij een makkelijke en vrijwel ziektevrije soort was. Met de iep en de paardenkastanje hoort hij sinds kort bij soorten die door een plaag (schimmel) bedreigd worden.

Waar

De es groeit graag op natte tot tamelijk vochtige, voedselrijke grond in loofbossen en is zeer algemeen.

Meldingen van bijzondere dieren en planten kunt u doorgeven aan info@stichtingmeergroen.nl. Persoonlijk kunnen wij u te woord staan op werkdagen bij De Heimanshof, Wieger Bruinlaan 1-7 in Hoofddorp. Alle columns vanaf april 2006 vindt u op www.stichtingmeergroen.nl.