AAA-Quickscan redt levens: tijdig tikkende tijdbom opsporen

HOOFDDORP In Nederland overlijden jaarlijks ruim 1000 mensen aan de gevolgen van een scheurtje in de lichaamsslagader in de buik. Het preventief laten maken van een echo had dit kunnen voorkomen. Zekerheid voor slechts 40 euro.

Een tikkende tijdbom wordt de aandoening wel genoemd. je loopt er mee rond, je merkt er niets van maar als het projectiel afgaat is het in de meeste gevallen te laat. Met de tijdbom wordt bedoeld de verwijding (aneurysma) van een zwakke plek in de wand van de aorta, de grote lichaamsslagader. De meest voorkomende plaats is in de buik (Latijn: abdomen). Vandaar de naam: Aneurysma Aorta Abdominalis, afgekort AAA. In ons land lopen ruim 50.000 mensen met een verwijde slagader in hun buik rond, voornamelijk senioren. De levensbedreigende aandoening komt vier maal zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen. Bij ongeveer 5 procent van de mannen ouder dan 60 is sprake van een AAA. Rokers lopen aanmerkelijk meer kans en ook erfelijkheidsfactoren spelen een belangrijke rol. Aantallen waar je van schrikt en die een nationaal bevolkingsonderzoek rechtvaardigen, zegt ervaringsdeskundige Bernard Lempers (70). Voor totaal andere klachten liet hij een echo maken en bij toeval werd bij hem een aneurysma ontdekt. "Als het voor een scheurtje had gezorgd met als gevolg een interne bloeding was ik dood geweest. Ik was er op tijd bij en een operatie voorkwam gelukkig erger. Het zette me wel aan het denken. Hoeveel mensen lopen er nog meer rond met zo'n tikkende tijdbom in hun buik, vroeg ik me af."

Op de ontblote buik brengt Edith wat gel aan en zoekt vervolgens met de probe de aorta op.

Terwijl in landen als Zweden, Engeland en Duitsland overeenkomstig de nieuwe Europese AAA-richtlijn een screening van de buikaorta plaatsvindt, lukte het Lempers niet de Nederlandse overheid in beweging te krijgen. Hij ging zelf aan de slag en richtte samen met een groep gelijkgestemden in 2017 de Aortastichting op met als doel het voorkomen van vroegtijdig overlijden door een AAA-aandoening. Momenteel brengt de stichting de wenselijkheid van een bevolkingsonderzoek opnieuw onder de aandacht van de politiek. Opsporen van de aandoening gebeurt met dezelfde apparatuur als bij zwangerschapscontroles. Na een training maakte echoscopiste en eigenaresse van Echowonder Edith Adriaansen in haar vestigingen in Hoofddorp en Hillegom in oktober 2018 de eerste AAA-Quickscans. Al snel ontdekte ze bij een man van 67 een aneurysma. Adriaansen verwees hem door naar de huisarts zodat direct het medisch traject kon worden gestart. Het maken van de echo is volstrekt pijnloos en om dat zelf te ervaren krijgt de verslaggever, behorend tot de doelgroep (50+), het verzoek op de onderzoektafel te gaan liggen. Op de ontblote buik brengt Edith wat gel aan en zoekt vervolgens met de probe de aorta op. Om de juiste diagnose te kunnen stellen moet ze even een luchtbel in de darm wegduwen, maar daarna verschijnt de buikslagader goed zichtbaar op het scherm. Edith vraagt mee te kijken en haarfijn legt ze uit wat ze ziet. De situatie is perfect als de aorta een doorsnee heeft van 15 tot 20 mm. Die van de verslaggever is bijna 22 mm. "Ook prima hoor. Tussen vijf en tien jaar laten controleren", is haar advies.

Een AAA-quickscan kan zonder verwijzing worden gemaakt op de locaties Hoofdweg 871a (Hoofddorp) en Meerstraat 80 (Hillegom) Beide bereikbaar onder (023) 205 0046. Zie ook aortastichting.nl.

Frans Witteman