Wolspinster Ellen (78) neemt afscheid van De Boerenzwaluw: ‘Mooi als jongere generatie het overneemt’

HOOFDDORP ‘Onze lieve spinster Ellen is met pensioen gegaan’, zo luidt het bericht op Facebook van kinderboerderij De Boerenzwaluw in Hoofddorp. Na ruim 20 jaar is Ellen Touwslager (78) gestopt met haar bijzondere hobby en is de boerderij op zoek naar nieuwe wolspinners.

Sinds het schaapscheerdersfeest in september 2023 heeft Ellen haar spinnewiel niet meer aangeraakt. Dat is ook de laatste keer dat Ciska te Boekhorst en zij elkaar hebben gezien. Ciska is één van de beheerders van de kinderboerderij en tegelijkertijd begeleidster voor Ons Tweede Thuis. De kinderboerderij is als onderdeel van deze zorgorganisatie een werkplek voor mensen met een licht tot matige verstandelijke beperking.

TONEELSTUK

Zo’n 20 jaar lang bezochten Ellen en Ciska elke lente verschillende kinderboerderijen in Haarlemmermeer en daarbuiten, waaronder in Nieuw-Vennep en Zwanenburg. Ieder jaar is met ‘hetzelfde riedeltje’: Ciska scheert de schapen, waarna de wol direct in het spinnewiel van Ellen belandt. Tegelijkertijd voeren de goed op elkaar ingespeelde vrouwen een humoristisch toneelstuk op. Van praten tegen het zogenaamd ‘bange’ schaap tot fantasierijke verhalen over vroeger, toen de twee het nog zonder elektriciteit moesten doen. Vaak reageren bezoekers op hun verhaal, bij stillere groepen gaan ze net zo vrolijk samen verder.

LEREN SPINNEN

De twee leren elkaar kennen op een schaapscheerdersfeest op de kinderboerderij in Aalsmeer. Ellen: “Samen met mijn schoonzusje ben ik in 1995 begonnen met spinnen. We hadden er veel lol in en vroegen de kinderboerderij in Aalsmeer of we konden helpen. Ik ben inmiddels naar Kudelstaart verhuisd, maar ik woonde daar toen dichtbij. Ciska was ook op de boerderij om schapen te scheren. Zo hebben we elkaar ontmoet.” 

Ellen vervolgt: “Als kind heb ik heel veel gebreid, dat leerde ik op school. Het leek mij ook leuk om te kunnen spinnen. Nadat ik in 1967 vanuit Duitsland door mijn man naar Nederland verhuisde, ontmoette ik een collega die kon spinnen en mij dat wilde leren. Ze vertelde me dat ik eerst moest leren trappen op het houten pedaal. Het is moeilijk om het juiste ritme te vinden. Pas als ik tegelijkertijd een boek kon lezen, mocht ik mijn handen erbij gaan gebruiken.”

HET SPINPROCES

Ellen legt uit hoe het spinnen werkt: eerst wordt de ruwe schapenwol op de zogenaamde spoel van het spinnewiel gewikkeld. Door het trappen van de pedalen draait de spoel, waardoor de wol een draad wordt. Het draaien van de spoel en het met de hand afnemen van de draad gebeurt gelijktijdig, dat heet spinnen. De draad wordt vervolgens gebundeld tot een bolletje. Daarna wordt de wol schoongemaakt om eventuele klitten en vuil te verwijderen. De schapengeur wordt uit de wol gehaald door het te weken in zout water en later in wasmiddel. Drogen mag vervolgens alleen door de wind.

FAVORIETE SCHAAP

Ciska: “Er lijkt veel wol van een schaap af te komen, maar het is maar een paar kilo. Nadat het gesponnen is, weegt het zelfs nog maar 200 tot 250 gram. Veel mensen denken dat de vacht veel zwaarder is.” Ze vervolgt: “Hoe goed de wol gesponnen kan worden, verschilt per schaap. Sommige vachten zijn heel lastig, zoals de wol van de Hampshire Down.” Ellen vertelt met een glimlach: “Mijn favoriet is de wol van de Schoonebeker. Dat kan ik uren volhouden.” 

WINTER VAN LEVEN

Ellen vertelt dat ze het spinnen ‘ontzettend leuk’ vindt, maar het niet mist. “Het is goed zo. Ik vond het heerlijk om te doen. Ik heb de laatste twintig jaar gewerkt met gezinnen met complexe problematiek. Ik was blij dat ik een hobby had gevonden waarbij ik mijn hoofd leeg kon maken. Maar ik zit nu in de winter van mijn leven. De kinderen zijn de deur uit, alles wordt rustiger. Doordat ik naar een seniorenwoning ben verhuisd, is er geen ruimte meer voor het spinnen. Mijn dagindeling ziet er nu ook anders uit. Ik lees en puzzel regelmatig. Ook wandel ik veel, om mijn rugklachten tegen te gaan. Verder werk ik als vrijwilliger voor een sociaal tehuis in Kudelstaart. Ik doe activiteiten met de bewoners en doe gezichtsbehandelingen bij oudere dames.”

JONGE GENERATIE

Ellen en Ciska kijken met nostalgie terug op hun samenwerking terug. Ciska: “Het was mooi om met elkaar te doen. Inmiddels hebben we een nieuwe spinster, zij gaat ons helpen bij het schaapscheerdersfeest op zondag 12 mei. Maar er kunnen zich altijd meer mensen aanmelden.” Ellen sluit af: “We hebben een hele leuke tijd gehad, maar het is mooi als een jongere generatie dat weer overneemt.”